De gemeente Wijk bij Duurstede had in 2016 het dappere voornemen om een straat om te vormen tot watergang. Zo’n beslissing gaat natuurlijk niet over één nacht ijs. In die tijd werkte ik bij Tauw, en als interdisciplinair team werkten we toe naar een goede oplossing. Als landschapsarchitect zorgde ik voor de goede ruimtelijke kwaliteit van het ontwerp en de materialisatie.
De aanleiding was tweeledig. Op de eerste plaats was de gemeente ervan doordrongen dat zij, in het kader van de klimaatverandering, meer oppervlaktewater nodig had om piekbuien bovengronds op te vangen. Op die manier zouden de riolen worden ontlast. En hoefde relatief schoon regenwater niet gezuiverd te worden, wat energie bespaart.
Op de tweede plaats kon deze watergang de ruimtelijke kwaliteit van de wijk opwaarderen, mits goed ontworpen. En een opwaardering van de ruimtelijke kwaliteit kon deze wijk wel gebruiken. Water brengt leven en water trekt mensen aan. Een welkome afwisseling in een wijk met veel steen, zo zei de gemeente.
Zoals ik al schreef, de opwaardering kan alleen ontstaan mits het een goed ontworpen watergang zou worden. Bij aanvang van het project lag er een principeprofiel. Maar al in de voorbereidende fase werd duidelijk, dat we deze niet zonder meer konden ‘uitrollen’ over zo’n 250 meter. De directe omgeving paste simpel weg niet meer. Er zouden te krappe trottoirs komen, de bestaande bomen zouden het moeilijk krijgen door het graafwerk dichtbij de wortels en het gevoel van veiligheid voor met name de ouderen, zou op een hellend vlak komen te staan. Tot slot lag het waterpeil zo laag, dat de watergang eerder een sloot zou worden en bovendien uit het directe zicht van de passant. Deze conclusies konden we trekken, omdat er meerdere disciplines vanaf het begin af aan in het team betrokken waren.
Als landschapsarchitecten hebben wij (ook) de rol om consequenties van gemaakte keuzen zichtbaar te maken. Om vervolgens, na overeenstemming, mogelijkheden te schetsen die een positieve wending geven op het resultaat. Zo ook hier.
De afstemming resulteerde in de beslissing een kademuur te plaatsen ter plaatse van de direct aangrenzende seniorenwoningen. Deze kademuur kreeg op maaiveld een opstaande rand, zodat een rollator of rolstoel op geen enkele manier zou kunnen doorschieten. De relingen weden zo gedimensioneerd, dat deze op verschillende hoogtes prettig konden worden vastgepakt. Er kwamen goede zitplekken op de brede brug, als mogelijke ontmoetingsplek in de buitenlucht.
We ontwierpen een aantal trappen, waardoor mensen naar het water konden; voor een bootje, om te schaatsen in een winter met voldoende kou en om te zien hoe het aquatisch leven zich ontwikkelt, de irissen bloeien en de wind over het water waait. De seizoenen zouden zichtbaar worden, in deze 250 meter nieuwe watergang.
Tot zover het ontwerp zelf.
Nu dan het overbrengen van deze enorme verandering aan de bewoners. We wisten dat het gros van de mensen niet gewend was plattegronden en kaarten te lezen. En dat er behoorlijk wat scepsis was over de uitvoerbaarheid van het plan. Dus de standaard aanpak van een PowerPointpresentatie en kaarten op tafel, hoe mooi dat ook kan zijn, zou hier niet werken.
Dus, kwamen we op het idee om een deel van het ontwerp door 3D straatkunstenaars op de desbetreffende straat te schilderen. Deze schildering ‘werkt’ alleen als je op de goede plek staat, omdat het een tekening in perspectief is. Dit gebeurde twee dagen voor de bewonersavond.
Dit idee pakte enorm goed uit. Want, voor het schilderen van het werk, moest een deel van de straat voor een paar dagen worden afgesloten. Dat was al een eerste, voorzichtige kennismaking met het niet meer toegankelijk zijn van de straat. Bovendien gaf het reuring tijdens het schilderen. Mensen kwamen kijken wat er op hun vertrouwde straat ontstond.
Op de avond zelf, werd er rondom deze tekening gepraat, gespeeld, zorgen geuit, en gaf het ons de kans om uitleg te geven over het voornemen en het ontwerp.
Eenmaal binnen, waar we desondanks goede tekeningen hadden liggen, werd het voornemen begrepen en voor mogelijk gehouden. Men ging de positieve kanten ervan inzien en was nieuwsgierig wanneer het uitgevoerd zou worden.
Dit project is een goed voorbeeld van de balans tussen techniek en ruimtelijke kwaliteit. Je denkt met elkaar mee en zoekt samen naar oplossingen die het geheel dienen.